Saturday, July 16, 2022

თომას კენილი - "შინდლერის სია" Thomas Keneally - "Schindler`s List"

 


           ამ წიგნში მოთხრობილია ოსკარის გასაოცარი თავგადასავალი, პირველ რიგში, შინდლერის წყალობით გადარჩენილი 50 ადამიანის ინტერვიუს ეფუძნება.

           ავტორი პროლოგში ერთი შეხედვით რიგით წვეულებას აღწერს კომენდანტ ამონ გეთთან, გვიყვება შინდლერის გარეგნული ბრწყინვალების შესახებ, გვიხასიათებს მექალთანე ბიზნესმენს, საუბრობს მისი პატიოსნების შესახებ. მეორეს მხრივ, კენილი, ოსკარის დანარჩენი სტუმრებისადმი დამოკიდებულების წარმოჩენას ცდილობს, საიდანაც ვგებულობთ, რომ იგი არ ჰგავს ამონ გეთს, ბოშს, შერნერს, ადამიანებს , რომლებსაც წიგნში ასე თუ ისე გაეცნობა მკითხველი და რომლებიც ყოვლად ამაზრზენ შთაბეჭდილებას ტოვებენ. ოსკარი მექალთანეა, სვამს, მფლანგველია, მაგრამ არ არის მათნაირი სასტიკი პიროვნება.


          თომას კენილი ნაბიჯ-ნაბიჯ მიუყვება შინდლერის ცხოვრებას. მკითხველი ეცნობა ერთის მხრივ გარემოს, სადაც იზრდებოდა ოსკარი, იგულისხმება არა მხოლოდ ოჯახი, არამედ საერთო სოციალური ფონი. გვიყვება მისი ოჯახის, მისი ბავშვობის შესახებ, შეძლებისდგავარად რეალურად, ფაქტებზე დაყრდნობით, შელამაზების გარეშე. თუმცა , წიგნი დაუჯერებლად მხატვრული, ემოციური და ჩამთრევია. 

         შინდლერი "სუფთა სისხლის" არიელი, უძველესი გერმანული ოჯახის წარმომადგენელი იყო, მისთვის საშინელებათა ის სერია სხვანაირად დაიწყო და გააზრებითაც სხვანაირად, სხვა დროს გაიაზრა. იგი უდავოდ არ ყოფილა სასტიკი, ფანატიკოსი ადამიანი, პირიქით... მაგრამ მაინც ძალიან რთულია იმ მოტივების პოვნა, რამაც საბოლოოდ  ის ოსკარ შინდლერად ჩამოაყალიბა, რომელსაც დღეს ჩვენ ყველა ვიცნობთ.


        იგი შეესწრო სცენას, სადაც ბავშვებს გეტოს ქუჩაში ჩამწკრივებულებს მიაცილებენ ესესელი ჯარისკაცები. წითლებში გამოწყობილი გოგონა ( ფილმის მნახველებს ძნელად თუ დაავიწყდებათ იგი) თავისი თვალით უყურებს, როგორ  დაადგა ერთ-ერთმა ფორმიანმა პატარა ბიჭს თავზე ფეხი, მიაბჯინა კეფაზე ლულა და გაისროლა... ამ სცენაში ყველაზე შემზარავი ალბათ ჩადენილი კი არა, ის იყო , რომ ბავშვების რიგირ ბოლოში მიმავალმა მცველმა სამი წლის გოგონას ამ სცენის ყურების საშუალება მისცა. იმავე დღეს ოსკარი საკმაოდ ზუსტად ჩასწვდა ვითარების არსს.მოწმეების არსებობის აღარავის ეშინოდა, რადგან სჯეროდათ, რომ ძალიან მალე ეს მოწმეებიც დაიღუპებოდნენ.

        იცხაკ შტერნმა, ებრაელმა ბუღალტერმა, შინდერთან პირველად შეხვედრისას, როგორც მას ახლად გამოცემული ბრძანება ავალდებულებდა , უთხრა , რომ ებრაელია.  ოსკარის საქმიან კითხვებს შტერნი ფრთხილად პასუხობდა, მერე კი ფილოსოფიურ თემებზეც გააბეს ლაპარაკი . მაშინ ბუღალტერა გაიფიქრა  , რომ ოსკარი გონებაგახსნილი იყო, თუმცა კონცეპტუალური აზროვნების უნარს მოკლებული.


          საუბრის დროს ოსკარმა ორიგინალური რამ თქვა :

"ასეთ ხანში ძნელია ეკლესიებმა მრევლს უქადაგოს, რომ ზეციურ მამას თუნდაც ერთი ბეღურის ბედი ანაღვლებს.ჩვენს დროში, როცა სიცოცხლე ერთ კოლოფზე იაფია, მღვდლობას ნამდვილად არ ვისურვებდი."

      შტერნი დაეთანხმა და დაამატა, რომ ბიბლიიდან მოყვანილ ოსკარის ციტატას თალმუდის ეს მუხლი ზუსტად აჯამებს :  

"ის , ვინც ერთი ადამიანის სიცოცხლეს იხსნის, მთელს ქვეყნიერებას იხსნის"


 

Wednesday, July 6, 2022

უილიამ თეკერეი - "ამაოების ბაზარი" William Thackeray - "Vanity Fair"

 


           წიგნში მოქმედების მთავარი სფერო - ინგლისელი საზოგადოების უმაღლესი ფენებია. ავტორი აღშფოთებას გამოთქვამს მაღალი კლასის ამპარტავნებასა და სიყალბეზე. ასევე სვამს "სნობიზმის პრობლემას". ტერმინი "სნობი" თეკერეისებური გაგებით , არის რეგვენი, რომელიც აყოლილია საზოგადოებისთვის მიღებულ ნორმებს, რაც მისთვის გაუგებარია, თუმცა ამავდროულად მისაღებიცაა. მწერალი სნობის სახეებს ხედავს ინგლისელ არისტოკრატთა წრეებში. 

         რომანში მთავარ გმირებს არავითარი ადამიანური ღირებულებები არ გააჩნიათ. მათი მთავარი მამოძრავებელი მოტივი , სახელის, სიმდიდრის დაუფლებისკენ სწრაფვაა. წიგნის გმირები უარყოფითი პერსონაჟები არიან, თუმცა მათში, კარგი და ცუდი თვისეების სინთეზი იგრძნობა. მწერალი ნაწარმოებში, სრულიად განსხვავებულ პერსონაჟებს აახლოებს. მაგალითად , ბეკი შარპი და ემილია სედლი -  ორი ახალგაზრდა ლედი, რომლებიც ამთავრებენ პანსიონს, იწყებენ ახალ ცხოვრებას, თუმცა მათი რეალური ცხოვრება განსხვავებულია ერთმანეთისგან. ემილია მდიდარია , მგრძნობიარე, მიამიტი, სუსტი პიროვნება, რომელიც მხოლოდ მისი სოციალური მდგომარეობის გამოა მისაღები მაღალი წრის საზოგადოებისთვის. თუმცა, ემილია ეძებს სიყვარულს, თითქოს ესაა მისი სიცოცხლის მთავარი აზრი.


          ბეკი შარპი - ობოლი გოგონაა, რომელიც ღარიბია. მას სცხვენია საკუთარი თავის წარმომავლობის და ყველანაირი ხერხით ცდილობს დაიმკვიდროს თავი საზოგადოებაში. ბუნებით ის ამპარტავანი, ანგარებიანი , შურიანია, თუმცა ჭკვიანიც ამავდრულად. მას შურს ემილიას მდგომარეობის, რომელიც უზრუნველად ცხოვრობს. 

         ავტორი ხშირად ირონიას მიმართავს პერსონაჟეის დახასიათებისას. მას უნდა გვძულდეს მლიქვნელი, ამპარტავანი "სნობები", რომლებსაც არავითარი ღირებულებები არ გააჩნიათ ადამაინებთან მიმართებაში.


          ემილია ვერ ხედავს ბეკის ნამდვილ სახეს. ბეკის ერთი შეხედვით "გულწრფელი ზრახვები" აქვს ემილიას მიმართ, თუმცა ის ავლენს ნამდვილ მისწრაფებებს ნაწარმოებში, ის ახერხებს დადებითი განწყობის მოპოვებას მის გარშემო, მიუხედავად მისი ანგარებიანი ზრახვებისა, საკმაოდ ჭკვიანური ხერხებით.

          ასევე საინტერესო პერსონაჟია მისტერ სედლი -  არისტოკრატი, ემილიას მამა , რომელიც ამხელს თავის შვილს - ჯოზეფს ფულის ფლანგვაში და უსაქმურობაში. იგი ხედავს მანკიერ თვისებებს თავისივე წრის წარმომადგენლებში, რაც მის დადებით თვისებაზე მიანიშნებს მკითხველს.

         საკმაოდ საინტერესო წიგნია -  რომელიც ჩვეულებრივი ადამიანისთვის დამახასიათებელ მანკიერებებს ასახავს. ისე, საინტერესოა, საზოგადოების როგორი სურათი იქნებოდა აღწერილი დღევანდელი რეალობიდან გამომდინარე, "ჩვენი დროის ამაოების" სურათს თუ აღვწერთ?!