Tuesday, June 28, 2022

სოფო არდია - "გროსმაისტერი"

 


            ძალიან მარტივი ენით დაწერილი დეტექტივის ჟანრის ნაწარმოები , რომელიც ერთი ამოსუნთქვით იკითხება, თუმცა უნდა აღინიშნოს , რომ ამ სიმარტივეში უფრო მეტი  სიღრმე და სირთულეა, ვიდრე წარმოგიდგენიათ. ხშირად ჩერდები, ფიქრობ, მერე ისევ აგრძელებ კითხვას და ბოლოს იმდენად გითრევს, რომ ვეღარ ითმენ , სანამ ფინალში არ გახვალ.

           დეტექტივი ვახსენე, თუმცა ეს წიგნი მოიცავს ყველაფერს: რამდენად შეუცნობელია ადამიანის სამყარო, რამდენად ძლიერია ადამიანის წარმოსახვა და შინაგანი ბუნება და როგორ შეუძლიათ ადამიანებს იცხოვრონ ორმაგი ცხოვრებით.


           ამ არაჩვეულებრივ ამბავს გვიყვება ქართველი გოგო სოფოკო, რომელსაც აქვს ოჯახი, ჰყავს მეგობრები და ყველა გარკვეულწილად მნიშვნელოვან როლს თამაშობს მის ცხოვრებაში და არის კიდევ - მატაბელი - ჩემთვის საუკეთესო პერსონაჟი ამ თავგადასავალში. კითხულობ წიგნს და გრძნობ, რომ მატაბელის მსგავსი ადამიანები არ არსებობენ და თუ არსებობენ, გინდა რომ შეხვდე, გაიცნო და განიცადო ზუსტად იგივე მის მიმართ, რასაც მთავარი გმირი განიცდის მასთან ყოფნისას და ურთიერთობისას.

          მატაბელი არის ადამიანი - მანიპულატორი. ის თამაშობს სხვების გრძნობებსა თუ ემოციებზე, შეუძლია ერთი ხელის მოსმით გაანადგუროს ყველა ვისთან ურთიერთობაც არ ხიბლავს, მაგრამ ეს არ გაძლევთ იმის უფლებას და საშუალებას , რომ იგი შეიძულოთ. ცხოვრებაც ხომ ასეა, იცი ადამიანის შინაგანი "უწმინდური" ბუნება, იგი განსხვავებულია, შესაძლოა "ცუდი ბიჭების სიაშიც" ჩაწეროთ, მაგრამ მაინც ეს "ცუდი" უფრო გხილავთ და სურვილი გიჩნდებათ დაუახლოვდეთ და ჩასწვდეთ მის ნამდვილ, შინაგან ბუნებას.


          "ის ჭაობივითაა, ოღონდ ლამაზი ჭაობივით, რომელიც გიზიდავს,გინდა შეეხო, გრძნობ, ერთად ვერ იქნებით, რადგან ის წყალია, შენ კი მიწა, იწევ მისკენ, გრძნობ,რომ უკვე ჰაერი აღარ გყოფნის და უკან იხევ. იმდენად გინდა მასთან დაახლოება, მზად ხარ ამორალური ქცევისთვის, სიკვდილისთვისაც...."

 

         ბევრს მოგითხრობდით მთავარ გმირზეც - სოფოკოზე, მაგრამ ის ისედაც თავად გიამბობთ ყველაფერს, ამიტომ მისი პიროვნების აღწერისგან თავს შევიკავებ. ის იმდენად ამოუცნობი, იდუმალი და შთამბეჭდავია, რომ აქ სიტყვები ვერაფერს გახდებიან. თქვენ თავად უნდა გაიცნოთ.


          წიგნის კიდევ ერთი ხიბლი ის არის , რომ ეს ამბავი ხდება ქართველი პერსონაჟების თავს და ბევრი სიუჟეტი იმდენად შენეულია, კითხვისას შესაძლოა ბავშვობის წლებიც ამოგიტივტივდეთ. უბრალოდ წაიკითხეთ "გროსმაისტერი" მათთვის კი ვინც ჯერ არ იცის -  "გროსმაისტერი" - წოდებაა, რომელიც ენიჭებათ უმაღლესი კვალიფიკაციის მოჭადრაკეებს.



Monday, June 6, 2022

ფრანც კაფკა - "გარდასახვა" ("მეტამორფოზა") Franz Kafka - "Metamorphosis"

 


            "ერთხელ დილით, როცა გრეგორ ზამზამ შფოთიანი სიზმრების შემდეგ  გამოიღვიძა, აღმოაჩინა, რომ თავის საწოლში რაღაც საშინელ მწერად ქცეულიყო".  

 

      ახლიდან დაბადება, რომელიც ასე კარგად ჟღერს, შესაძლოა , ბევრი პრობლემის მომტანი აღმოჩნდეს. გრეგორ ზამზა, ადამიანობიდან არაადამიანად გახდომის მომენტიდან " მეტამორფოზის " მთავარი გმირია. ყავისფერი ქერქლით დაფარული მუცელი და ჯავშნიანი ზურგი იმის მაუწყებელია, რომ ფრანც კაფკას პერსონაჟი ვეღარ ივლის სამსახურში, ვეღარ შეჭამს უწინდელ საკვებს, ვეღარ ისაუბრებს და რაც მთავარია , ვეღარ იქნება საზოგადოებისა და ოჯახის სრულფასოვანი წევრი.

     მკითხველი, რომელიც ძალიან პატარა ნოველისგან ფიზიკური მეტამორფოზის აღწერას ელის, იმედგაცრუებული დარჩება, რადგან მთელი მოთხრობა გრეგორის სულიერი ტკივილის, იმედგაცრუების, საკუთარი გარეგნობის გამო სირცხვილის და საკუთარი პიროვნებისადმი შეუგუებლობის გარშემო ტრიალებს.


        თითოეულ ადამიანს თავის წარმოსახვაში ჰყავს იდეალური "მე". როდესაც იგი ძალიან დაშორებულია რეალური "მესგან", ადამიანი სასოწარკვეთაში ვარდება და ხანდახან  სძულს კიდეც საკუთარი თავი. მაშინ რა უნდა მოიმოქმედოს გრეგორმა , რომელიც შინაგანად ადამიანია, გარეგნობით კი საკუთარ დასაც აფრთხობს?! ნუთუ მხოლოდ იმიტომ , რომ გრეგორი მწერად იქცა, ოჯახს იგი უნდა შეზიზღდეს?!  რასაკვირველია,იმის ახსნა, რომ მწერი მხოლოდ მეტაფორაა, მკითხველისთვის საჭირო არ არის.


        კაფკა ამ კითხვებს შემდეგნაირად პასუხობს : ადამიანის სისასტიკესა და გულგრილობას საზღვარი არ აქვს. მას შეუძლია შეიძულოს საკუთარი ოჯახის წევრი, თუკი მისგან ვეღარ მიიღებს სარგებელს და შერცხვეს მისი, რადგან უკვე ყოფილი საყვარელი ადამიანი უღირსი და უშნო მწერია.

       მისტერ და მისის ზამზები და გრეტა , გრეგორს მოვალეობის გამო "უვლიან", თუმცა მალე მისდამი ზიზღი იმდენად ძლიერდება, რომ მისტერ ზამზა საკუთარი შვილის მოკვლასაც კი განიზრახავს. გრეგორს გამოკეტავენ და იქიდან გამოსვლის საშუალებაც კი არ აქვს. ცდილობენ როგორმე დამალონ , რომ საზოგადოებამ ვერ გაიგოს მათი ტრაგედია.


        გრეგორ ზამზას არ შეუძლია მიიღოს თავისი თავი ისეთად, როგორიც ის არის. ის ოცნებობს, რომ ერთ მშვენიერ დღესაც ისევ შეძლებს გაუღიმოს გრეტას და უთხრას მას , თუ რა კარგად უკრავს ვიოლინოზე. გრეგორის ცხოვრება იმიტომ კი არ არის ტრაგედია, რომ მწერად იქცა, არამედ იმიტომ, რომ მან ვერ გაიაზრა საკუთარი იდენტობა, დაიკარგა ადამიანობასა და მწერობას შორის.

      ნებისმიერი კავშირი ადამიანებს შორის ორმხრივია და თუ რომელიმე ჩვენგანს ეს ურთიერთკავშირი გაუწყდა ან თავიდანვე არ ჰქონია , მარტო ერთი ადამიანი ვერასდროს ვერ შეძლებს ურთიერთობის შენარჩუნებას. ადამიანებს ერთმანეთი გვიყვარს არა მოცემულობით , არამედ იმის გამო, როგორებიც ვართ ერთმანეთთან ...