Tuesday, June 27, 2023

ანა ბერნსი - "მერძევე" Anna Burns - "Milkman"

 



            კრიტიკოსები და წიგნის ბლოგერები წერენ , რომ ანა ბერნსის ამ წიგნის კითხვა დიდი გამოწვევაა. ძნელია გაურკვეველი , ნეოლოგიზმით დატვირთული ენის გაგება და ყურადღების მიპყრობა ერთ კონკრეტულ თემაზე. ზოგადად, რთულია ირლანდიის ქალაქის, კონსერვატიულ უბანში მცხოვრები, 18 წლის  გოგოს თავში ყოფნა...

           იმის აღიარება რომ "ცა არ არის ლურჯი" - ეს ნიშნავს , რო იყო განსხვავებული და სწორედ აქ გამოიხატება მწერლის ნეოლოგიზმი. განსხვავებული რომ იყო , არ არის აუცილებელი რაღაც გამორჩეული აკეთო , მაგალითად მოწამლო შხამით ნახევარი ქალაქის მოსახლეობა, როგორც ამას აკეთებდა "აბებიანი გოგო", არამედ თქვენ შეგიძლიათ არ გიყვარდეთ ვინმე და არ შეგეშინდეთ არავის - როგორც ამას აკეთებდა "ნამდვილი მერძევე", რომელიც თან სდევს მთხრობელს. 

          კერძოდ, წიგნის მთავარი პერსონაჟი არის განსხვავებული და არაკანონმორჩილი. მთელი საზოგადოება საუბრობს მის რომანზე მასზე ორჯერ უფროს, დაქორწინებულ  კაცთან, ასევე სამხედრო ორგანიზაციის წევრთან , რაც სიმართლეს მოკლებულია. თუმცა, მთავარი არაკანონმორჩილება და განსხვავებულობა , საზოგადოების აზრით , გამოიხატება იმაში , რომ ის კითხულობს მეცხრამეტე საუკუნის ფრანგულ წიგნებს სიარულის დროს...


           მთავარი პერსონაჟის "უძველესი მეგობარი" , რომელიც საუბრობს იმაზე თუ როგორ გამოიყურება ის საზოგადოების თვალში , ამბობს , რომ მის ხელში ასაფეთქებელი ნივთიერებები უფრო ისაღებია, მაგრამ წიგნი - არა. "მერძევის" მსგავს ადამიანებს მიუღებლებს უწოდებენ საზოგადოებაში. ისინი არიან საზოგადოებაში მთავარი ძალაუფლება, არც პოლიციას და არც სამედიცინო ინსტიტუტებს მათზე გავლენა არ აქვთ.  იმ მხარეში , სადაც კონსერვატიული , რელიგიური საზოგადოება ცხოვრობს, ყოველდღიურად განიცდიან ლინჩის წესით გასამართლებას ხელისუფლების მიერ,  ხოლო , მშვიდობიანი მოსახლეობა კი, იარაღებით ხელში არის სავსე - "შოუს" სეპარატისტები მართავენ.


           რომანი "მერძევე" არის იმის შესახებ , თუ როგორ შეგიძლია შეინარჩუნო საკუთარი თავი კონსერვატიულ საზოგადოებაში და არ გახდე დაკვირვების ობიექტი და როგორ გრძნობს ადამიანი თავს მკაცრი, სოციალური კონტროლის პირობებში. 

Wednesday, June 7, 2023

ჯემალ ქარჩხაძე - "ანტონიო და დავითი"

 


           ჯემალ ქარჩხაძის ერთ-ერთი გამორჩეული რომანია "ანტონიო და დავითი". ეს არის ამბავი , რომელსაც შუა საუკუნეებშ სულისმარგებელ ისტორიად შერაცხავდნენ. იმ შუა საუკუნეებში  როდესაც აზრის დევნა და ინკვიზიცია საღვთო საქმედ ითვლებოდა. ნაწარმოების სიუჟეტიც შუა საუკუნეებში მიმდინარეობს.

          ნაწარმოების ერთ-ერთი მთავარი პერსონაჟი - ვაჭარი ბართოლომეოა, რომელმაც თავის სტუმრებს უამბო ახალგაზრდობის ამბავი ანტონიო და დავითზე. ანტონიო იტალიელია, ყოფილი მღვდელი, რომელმაც თავისუფალი აზრების გამო ერეტიკოსის სახელი დაიმსახურა. მას მიუსაჯეს კოცონზე დაწვა, მაგრამ გავლენიანი ნათესავების წყალობით გადარჩა და თან გააყოლეს კოლხეთისკენ მიმავალ ხომალდს, როელზეც მისიონერები იყვნენ მამა სებასტიანის მეთაურობით.  ისინი საქართველოსაკენ მიემართებოდნენ ქართველი მთავრის თხოვნით. ხომალდზე ანტონიო და ბართოლომეო დამეგობრდნენ და ხშირად საუბრობდნენ რელიგიაზე. კოლხეთში კი უცნაური ამბავი გადახდებათ თავს. ანტონიოს უცნაური ხასიათი და მაღალი ზნეობრივი სული მოახერხებს მოაქციოს ქართველი ყაჩაღი - დავითი, რომელიც შიშის ზარს სცემს ადგილობრივ მოსახლეობას. დავითის მოქცევა გადაიზრდება ანტონიოს მიმართ ღრმა პატივისცემასა და თავდადებაში . თუმცა ანტონიოს განგება სხვა განსაცდელს უმზადებს რასაც შეეწირება კიდეც... ამის შესახებ დაწვრილებით წაკითხვისას შეიტყობთ. 


         ყველაზე მეტად ანტონიოს და ბართოლომეოს ხომალდზე არსებული დიალოგი მომწონს . ანტონიო არის ადამიანის სახე, რომელიც გვაგრძნობინებს, რომ თავისუფლება ღმერთის საჩუქარია და არავის აქვს უფლება რომ წაგვართვას. ჩვენს ზნეობას  კი ხშირად ისინი განსჯიან , რომლებიც ათასჯერ უზნეონი არიან. ანტონიოს ნათელ სახეს უპირისპირდება უქთახორა, გაუნათლებელი მღვდელი - ეფრემი საქართველოდან და მკაცრი, უსულგულო, კანონების ენაზე მოლაპარაკე მღვდელი სებასტიანე იტალიიდან. ანტონიოც ოდესღაც ღვთისმსახური იყო , რომელიც ვერ შეეგუა ყალბი რელიგიური გრძნობებით შენიღბულ ადაიანებს.


        სამახსოვრო ფრაზები წიგნიდან : 

  • უცნაურია , რომ კაცს დაბეჯითებით შეუძლია თქვას, რა უყვარს და რა - არა.
  • რაც ამოხსნილია, ყველაფერი იოლია.
  • ვინც ცდუნებას ემალება,ის უძლურია. ძლიერი ის არის, ვინც ცდუნებას ამარცხებს.
  • სანამ ბოროტებას სიძულვილი არ განელებია, მანამ სიკეთე ცოცხალია.
  • უნდობლობა კაცის ბუნებრივი თვისება არ არის.
  • ადამიანის გამტყუნება ძალიან იოლია, როცა მის ტყავში არ ყოფილხარ და ყოველივეს მხოლოდ გარედან უყურებ.
  • სიცოცხლე იმად არ ღირს, მისი გულისთვის კაცი შიშს მონად გაუხდე.