ჯ.მ. კუტზეე - "სირცხვილი" J.M. Coetzee - "Disgrace"

 

       ეს არის რომანი , რომელიც ერთი ამოსუნთქვით იკითხება. წიგნი 1999 წელს გამოიცა და ბუკერის პრემია - ინგლისურენოვანი ლიტერატურის ყველაზე პრესტიჟული ჯილდო დაიმსახურა. 

      ამბავი ხანშიშესული ლექტორისა, რომელიც სამხრეთ აფრიკაში, კეიპტაუნში კითხულობს ლექციებს. პროფესორი დევიდ ლური წარსულში ორჯერ იყო დაქორწინებული, თუმცა ორივე მეუღლეს დაშორდა. პირველი ცოლისგან შეძენილი ერთადერთი ქალიშვილი - ლუსი, სოფელში ფერმერულ ცხოვრებას მისდევს.  ლურის ცხოვრება მას შემდეგ იცვლება, როდესაც ურთიერთობას იწყებს სტუდენტ გოგონასთან. ეს სასიყვარულო კავშირი ლურისთვის ერთგვარი გატაცებაა, ოღონდ მის მიღმა სულ სხვა რამ იმალება. შესაძლოა ეს არ იყო სიყვარული და არც მიეცემოდა სერიოზული ფორმა ასაკობრივი სხვაობის თუ სხვა მიზეზების გამო, მაგრამ ის გრძნობდა განსაკუთრებულ, ბევრისთვის აუხსნელ ფილოსოფიურ მუხტს...

      ამ ურთიერთობის გამჟღავნება დევიდის ცხოვრებას ძირფესვიანად ცვლის... პირადად მე მომწონს დევიდი, მისი მსოფლმხედველობა. ლუსის კი, ჩემი აზრით, ყველაფერი მარაზმში გადადის. დაუშვებელია ასეთი რამ გაუკეთო საკუთარ თავს , ა შეიძლება არ იბრძოლო...

      მომეწონა კუტზეე, მისი მოკლე, ლაკონური წერის სტილი, გასაგები აზრები, არანაირი გაწელილი სიუჟეტები, მარტივი შეწყვეტა და ახალ აზრზე გადასვლა . 

ტრეისი შევალიე - "გოგონა მარგალიტის საყურით" Tracy Chevalier - "Girl with a pearl earring"

 

       "გოგონა მარგალიტის საყურით" ტრეისი შევალიეს ცნობილი რომანია, რომელიც მეჩვიდმეტე საუკუნის ნიდერლანდების ყოფაში აბრუნებს მკითხველს. წიგნში მიმოხილულია ერთ-ერთი ვერსია თუ როგორ შექმნა ჰოლანდიელმა მხატვარმა - იან ვერმეერმა, თავისი ყველაზე ცნობილი ნახატი. ნაწარმოებისთხრობის სტილი საინტერესოა, იმ მხრივაც , რომ თავად ნახატზე გამოსახული გოგონა - გრიტი გვიყვება, როგორია ვერმეერების ოჯახში მოახლის ყოველდღიურობა. 

      გრიტი ღარიბი ოჯახიდანაა, ეს და სხვა გარემოებები აიძულებს რომ თუნდაც მცირე თანხის სანაცვლოდ ემსახუროს ვერმეერების მრავალშვილიან ოჯახს. ოჯახის უფროსი, რომელსაც გრიტი ხშირად იხსენიებს, როგორც უმეტესად სახელოსნოში მყოფ ბატონად, გრიტის დახატვას გადაწყვეტს და ასე იქმნება უკვე ნახსენები შედევრი.

      რაღაც მომენტში ავტორზე ცოტა გავბრაზდი , რადგან პორტრეტზე გამოსახული გოგონასთვის უფრო მეტი მემეტება, ვიდრე ის დამცირება, რაც ბოლო გვერდებზე ხდება... რაც შეეხება ვერმეერს, სრულიად უემოციოდ, უგულოდ და თითქოს ზერელე პიროვნებადაა წარმოჩენილი... თუმცა , ეს მხოლოდ ავტორის ინტერპრეტაციაა .

     ცოტა რამ ნახატზე: ეს არის ჰოლანდიელი მხატვრის - იან ვერმეერის მიერ ზეთის საღებავით შესრულებული ნახატი. ტილოს მოიხსენიებენ, როგორც "ნიდერლანდელი მონა ლიზა", როგორც ვარაუდობენ სურათი მხატვრის მიერ დახატული უნდა იყოს 1665 წელს.  უცნობია იგი მხატვარმა შეკვეთით დახატა თუ არა, ვინ იყო მისი შემკვეთი... ერთი ვერსიის თანახმად , ტილოზე გამოსახული გოგონა თავად მხატვრის ქალიშვილი - მარიაა.

     თუ გინდათ ნამდვილი ხელოვნების ნიმუში თქვენს თვალწინ გაცოცხლდეს , ეს წიგნი უდაოდ უნდა წაიკითხოთ.

აირის მერდოკი - "შავი პრინცი" Iris Murdoch - "The Black Prince"

 

       ეს რომანი არის პირველ პირში დაწერილი. რომანის მთავარი გმირია - ორმოცდათვრამეტი წლის წარუმატებელი ხელოვანი ბრედლი პირსონი, რომელიც მთელი რომანის მანძილზე საკუთარი თავის ძიებაშია. იგი ვერ ახერხებს კარგი წიგნის დაწერას.  წინ გამუდმებით რაღაც ეღობება, რაღაც აბრკოლებს... ასეთი პრობლემები თან სდევს ბრედლის მთელი რომანის მანძილზე. მას პრობლემები აქვს თითქმის ყველა მის გარშემომყოფ ადამიანთან, იქნებიან ესენი მისი მეგობრები , ნათესავები თუ ოჯახის წევრები. ბრედლის დაკარგული აქვს რეალობის აღქმის უნარი, მას არ გააჩნია ფანტაზია. ის ვერ ახერხებს ორი მნიშვნელოვანი ცნების განმარტებასა და ერთმანეთისგან მათ გამიჯვნას: ესაა კარგისა და ცუდის ერთმანეთისგან გარჩევა. მისთვის თითქოს ყველაფერი ერთნაირია. მას არ სჯერა სიყვარულის , მისი არსებობის...

      სიყვარული ამ რომანში , ისევე როგორც მერდოკის სხვა წიგნებშიც  , აქტუალური და მნიშვნელოვანი თემაა, თუმცა "შავი პრინცში" ამ თემის განხილვას, ამას უფრო დიდი დრო ეთმობა ავტორის მხრიდან.  ბრედლი პირსონს უყვარდება მასზე ბევრად პატარა, ოცი წლის ჯულიან ბაფინი, მისი მეტოქისა და მეგობრის , არნოლდ ბაფინის ქალიშვილი.  მათი სიყვარული ყველასთვის მიუღებელია... მიუღებელია თვითონ ბრედლისთვისაც, თუმცა ამას არ აღიარებს. გამომცემელი რომანის წინასიტყვაობაში წერს , რომ "ყველა ხელოვანი უიღბლო შეყვარებულია და უიმედოდ შეყვარებულებს სურთ თავიანთი ამბის დაწერა". 

     საფინალო ნაწილში კი მწერალი გვთავაზობს 4 განსხვავებული პერსონაჟის მიერ დანახულ მთავარი გმირის ისტორიას, რითიც იმის თქმას ცდილობს, რომ ნებისმიერი ამბავი სამყაროში არ არის აბსოლუტური, რომ ყველა ადამიანს თავისი სიმართლე აქვს და ყველა თავისებურად, განსხვავებულად აღიქვამს ერთსა და იმავე ისტორიას. ბრედლი პირსონი კი საბოლოოდ ნამდვილად ახერხებს შავ პრინცად გარდაქმნას და ის ნამდვილად ქმნის გენიალურ რომანს ამ წიგნის სახით. 

სამახსოვრო ფრაზები: 
     

• ყველაფერი რაც ღირებულია - იდუმალია.
• ხელოვნება მთლიანად აბსურდზეა  დამყარებული,მაგრამ სიმარტივისკენ მიისწრაფვის.
• საიდუმლო ყოველთვის უფრო მნიშვნელოვანი გვეჩვენება , ვიდრე სინამდვილეშია.
• ღირებული აზრები დუმილის დროს იბადება.
• ცნობისმოყვარეობა გულმოწყალების სახეობაა.
• ხელოვანთა უმრავლესობა ნაკლებად აინტერესებს თავისი თანამედროვეები. ისინი, ვინც თანამედროვეებს ეთაყვანება , გუშინდელ დღეს მიეკუთვნებიან.
• რა მახინჯია სინამდვილი,როცა არაფრითაა შენიღბული.
• რაც უფრო ვუღრმავდებით წარსულს, მით უფრო ბნელად წარმოგვიდგება ის.
• ზოგჯერ ურჩხული უნდა გახდე , რათა თავი გადაირჩინო.
• უღრუბლო ბედნიერება თავისთავად შიშის მომგვრელია.
• შეუძლებელია,მკვდრები გვიყვარდეს.ჩვენ გვიყვარს აჩრდილი, რომელიც ფარულად გვანუგეშებს.
• ლოდინის დრო თვითშთანთქმადია.ყოველი წუთი, ყოველი წამი უძირო უფსკრულია.ამიტომ ყოველი წამი შეიძლება იმ ერთადერთ წამად იქცეს, როცა მოხდება ის რაზეც ოცნებობ.